Batılı uzmanlar, depremlerin sığ derinliklerde ortaya çıkan gücüne dikkat çekti
Uzmanlar, Türkiye’de depremlerin yüzeye çok yakın meydana geldiğini ve bu nedenle meydana gelen sarsıntıların çok şiddetli olduğunu belirtiyor.
Deprem Jeoloğu Dr. Wendy Bohon ve University College London’dan Sismolog Dr. Stephen Hicks, merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan ve toplam 10 ili etkileyen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremlerle ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Bohon, depremin meydana geldiği bölgenin tektonik levhaların sınırında yer alması nedeniyle sismik olarak oldukça hareketli olduğunu belirterek, dünya yüzeyinin neredeyse yumurta kabuğu gibi ince bir kaya kabuğuyla kaplı olduğunu söyledi.
“Arap levhası (Anadolu levhası) kuzeye doğru yukarı doğru itiyor ve bu Anadolu levhasının batıya kaymasına neden oluyor”
Türkiye’nin birçoğunun Anadolu levhasının üzerine oturduğunu, diğer büyük levhaların ortasına küçük bir levhanın itildiğini hatırlatan Bohon, şu bilgileri verdi.
Bitişik Arap levhası (Anadolu levhası) kuzeye doğru iter ve bu Anadolu levhasının batıya kaymasına neden olur. Bu kayma fay boyunca meydana gelmektedir. Bu depremlerin her ikisi de Doğu Anadolu fayı adı verilen fay sistemlerinden biri boyunca meydana geldi.
“Bu çok büyük bir deprem”
Bu fay sistemleri nedeniyle bu bölgede büyük depremlerin beklenebileceğini kaydeden Bohon, şu değerlendirmede bulundu:
Bu çok büyük bir deprem. Bu bölge ‘doğrultu atımlı fay’ adı verilen bir fay üzerindedir. Dünyanın iki parçası birbirinin yanından kayıyor. Bu, bu tür bir arıza için büyük bir sarsıntıdır. Bu büyüklükte depremlerin hem Kuzey Anadolu faylarında hem de Doğu Anadolu faylarında olmasını bekliyoruz çünkü çok uzunlar.
Bohon, benzer bir fay türünün Kaliforniya’daki San Andreas fayı olduğuna işaret ederek, bu fay üzerinde de bu büyüklükte depremlerin olmasını beklediklerine işaret etti.
“Dünyanın her yerinde deprem dalgaları tespit edildi”
Depremin dalgalarının tüm dünyada algılandığını vurgulayan Bohon, şu ifadeleri kullandı:
Bu dalgalar o kadar küçülür ki insanlar tarafından hissedilemezler, ancak yine de hassas sismik aletler tarafından algılanıp kaydedilebilirler. Bu sismik aletler, insan saçından daha küçük yer hareketlerini bile kaydedebilir ve algılayabilir. Evet bu deprem Grönland’da da kaydedildi, tüm dünyada kaydedildi. Ancak rastgele bir tarafta yalnızca birkaç yüz kilometre hissedildi.
“Deprem, oldukça sığ olan yüzeyin yaklaşık 17.9 kilometre altındaydı.”
Bu deprem, oldukça sığ olan yüzeyin yaklaşık 17.9 kilometre altındaydı. Bu, yüzeydeki insanların depremin yeraltında meydana geldiği yere bir nevi yakın olduğu anlamına gelir. Sarsıntının yaygınlaşmasının bir nedeni de buydu.
Her iki depremin de artçı sarsıntıları var.
Meydana gelen iki depremin birbiriyle bağlantılı olduğuna işaret eden Bohon, birinci depremin yer kabuğundaki gerilimi değiştirdiğini ve ikinci depremin oluşmasına neden olduğunu ifade etti:
Şimdi bu depremlerin her ikisinin de artçı şokları var. Artçı sarsıntılar, yalnızca büyük bir sarsıntıdan sonra meydana gelen sarsıntılardır. Bunların günlerce, haftalarca hatta aylarca devam etmesini ve muhtemelen zamanla daha seyrek hale gelmesini bekleyebiliriz.
“Bu son olaylar, dünya çapında geçen yüzyılın en büyük doğrultu atımlı fay depremlerinin kapsamına giriyor.”
Dünyanın en büyük depremlerinin dalma-batma zonu sınırlarında meydana geldiğine dikkat çeken Bohon, şöyle devam etti:
Doğrultu atımlı faylar (yana doğru kayan faylar) boyunca meydana gelen depremler, yitim zonu depremlerinden daha küçüktür, ancak yine de inanılmaz miktarda enerji açığa çıkarır. Doğrultu atımlı faylar üzerindeki geçmiş depremler arasında San Andreas fayı üzerindeki 7,9 büyüklüğündeki San Francisco depremi, 1957’deki 7,8 büyüklüğündeki Moğol sarsıntısı ve 1999’daki 7,6 büyüklüğündeki İzmit depremi yer almaktadır. dünya çapında geçen yüzyılın en büyük doğrultu atımlı fay depremleri.
“En kötü senaryo bu”
University College London’dan sismolog Dr. Stephen Hicks de sarsıntının büyüklüğüne dikkat çekerek şunları söyledi:
Dün sabahın erken saatlerinde bu depremi gördüm, büyüklüğünü gördüm. Derinliği gördüm, yeri gördüm ve kötü olacağını düşündüm. Bu en kötü durum senaryosudur. Bu özellikle kötü bir sarsıntıydı çünkü yüzeyin yaklaşık 10 kilometre altında, sığ bir derinlikte meydana geldi. Bu, sallamanın çok güçlü olduğu anlamına gelir. Sismik dalgalar veya titreşimler yüzeye ulaştığında, gücün dağılması için yeterli alan yoktur.
“Hasarın büyük boyutu ve şiddetli sarsıntının nedeni…”
Hicks, sarsıntının hissedildiği mesafenin 1.000 kilometre civarında olabileceğini belirtti. Bence hasarın boyutu ve şiddetli sarsıntı, kırık faydan kaynaklanıyor ve Türkiye’deki çoğu fay bu şekilde kırılıyor. Fayın her iki tarafındaki iki blok, kayayı yatay olarak birbirine doğru hareket ettiriyor.”söz konusu.
“Hala büyük artçı sarsıntı olasılığı var”
Bölgede yaşanabilecek artçı sarsıntılara işaret eden Hicks, şunları kaydetti:
Önümüzdeki haftalarda ve aylarda onlarca, binlerce, belki de yüzlerce, yüzbinlerce artçı sarsıntı bekleyebiliriz. Yeterince haber şu ki; birden fazlası küçük olacak ve muhtemelen hissedilmeyecek bile. Ancak daha büyük artçı şoklar için hala bir olasılık var.
Öte yandan bu artçı şokların oluşma hızının zaman içinde katlanarak azalacağını vurgulayan Hicks, şöyle konuştu: “Normalde dünyadaki çoğu deprem için ortalama olarak en büyük artçı sarsıntı, ana şoktan bir birim daha küçüktür. Bu nedenle, en büyük artçı şokun 6,8 büyüklüğünde olmasını beklerdik.”dedi.
